Wordt 1 + 1 meer dan 2?

Gemeenten of uitvoeringsorganisaties willen samenwerken om voordelen te realiseren. Vaak gaat het om een combinatie van betere prestaties en kostenreductie. Soms is het realiseren van een overzichtelijke landschap in het woud van organisaties de motivatie. Het kan ook zijn dat samenwerking voor (één van) de partijen onontkoombaar is omdat de organisatie te klein is om zelfstandig voort te bestaan.

Het voornemen om te gaan samenwerken heeft vaak grote impact

Welk motief er ook is voor de samenwerking, vaak leidt een voornemen om te gaan samenwerken tot onzekerheid bij stakeholders en zijn er mensen die hun hart vasthouden. Blijft het goede van onze organisatie behouden? Is er echt sprake van een meerwaarde of worden de prestaties van de partner die het minst presteert de nieuwe norm voor het samenwerkingsverband? Is er sprake van evenwicht in de belangen of is het eigenlijk een overname? En niet in de laatste plaats, is er straks in het samenwerkingsverband wel plaats voor mij?

Realisme is goede basis voor vertrouwen

In alle gevallen is het belangrijk om de voordelen van de samenwerking realistisch te beschrijven en niet te overdrijven. Het komt regelmatig voor dat de voordelen van de samenwerking te optimistisch worden neergezet en de met het proces samenhangende kosten te laag worden ingeschat. Dat is niet goed voor het vertrouwen van mensen die bezwaren hebben het legt ook een hypotheek op de toekomst.

Vorm volgt visie en functie

Een goede voorbereiding is altijd het halve werk. Het is belangrijk dat er aan drie elementen vooraf goed aandacht wordt besteed: hoe staan de bestaande organisaties er feitelijk voor (financieel, operationeel en cultureel), welke resultaten worden straks voor de burgers, inwoners of klanten geboekt en welke missie, visie en strategie horen daarbij. Als op dit abstractie niveau ‘ist’ en ‘soll’ bekend zijn, dan kan verder worden gebouwd aan processen, producten, structuur en juridische vorm.

Mijn bijdrage:

Om een samenwerking of fusie te realiseren moeten er veel bordjes tegelijk in de lucht blijven. Je moet organisatorisch jongleren. Ik heb meer dan 25 jaar ervaring met het realiseren van samenwerkingsverbanden van organisaties, zowel bij het Rijk als bij Gemeenten. De fusies die hebben geleid tot de vorming van de Dienst Werk en Inkomen van de gemeente Amsterdam (start op 1 januari 2006) en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (1 januari 2013) springen het meest in het oog. De afgelopen 8 jaar heb ik in meerdere regio’s bijgedragen aan het inrichten en/of ontwerpen van nieuwe samenwerkingsverbanden op het terrein van de Participatiewet.

Het ontwerp en de implementatie van een fusie vragen veel energie en doorzettingsvermogen. Vaak is sprake van twee stappen voorwaarts en één stap terug. Doorpakken, enthousiasmeren, gaten tijdig ‘dichtlopen’ en onorthodox doorzetten op cruciale momenten zijn nodig. Omdat het essentieel is dat bestuurders, managers en medewerkers zijn betrokken investeer ik altijd in de samenwerking.